Meme là một khái niệm khá mới với nhiều người nhưng đã trở nên khá quen thuộc với nhiều bạn trẻ. Meme có nghĩa là một ý tưởng (ở lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, công nghệ...) được bắt chước, lan rộng. Thuật ngữ này được hiểu đơn giản là hình ảnh, video clip hay những cụm từ ngắn được lan rộng trên các forum.
Meme cửa miệng
Cụm từ meme, theo nhiều cư dân mạng bắt đầu xuất hiện ở Việt Nam từ năm 2005, khi game Gunbound vừa được biết đến. Meme khi đó là VKL - có nghĩa "very kool". Nó lan rộng và dần trở thành câu cửa miệng của cư dân mạng. Các cụm từ meme khác như JAV (Japanese Anime Video - phim hoạt hình Nhật Bản), LOL (Laughing out loud - Cười rất to), OMG (Oh my God - Ôi trời ơi)... cũng là các meme được sử dụng phổ biến. Những cụm từ này có tính lan truyền nhanh, có thể hiểu theo nhiều nghĩa, tùy vào mục đích người dùng và hoàn cảnh sử dụng. Có một số trường hợp, trong vài cộng đồng, các từ này được hiểu theo nghĩa xấu, tục tĩu.
Tiếp theo những cụm từ meme viết tắt, cư dân mạng Việt Nam còn có các từ lóng như: Chém gió, đá xoáy, vãi... Những từ, cụm từ này gần như xuất hiện cùng với các sự kiện nóng hàng ngày của đời sống gây chú ý hay ảnh hưởng đến cư dân mạng.
Đất cho meme clip
Để trở thành một ca sĩ mạng, một bạn trẻ phải thể hiện khả năng ca hát và giới thiệu với công chúng thông qua các trang chia sẻ nhạc, chia sẻ clip như Youtube, My Space... Nếu thực sự tài năng và may mắn, đoạn nhạc hay clip của người chia sẻ bỗng chốc trở thành một meme.
Trường hợp trên cộng đồng Internet Việt Nam có thể kể đến khá nhiều. Đầu tiên là hiện tượng ca sỹ Thùy Chi. Năm 2007, các ca khúc của Thùy Chi được đưa lên mạng, hot nhất là ca khúc Giấc mơ trưa. Cô bắt đầu được chú ý và trở thành ca sĩ mạng thu hút nhiều fan nhất. Kế đến, Bảo Thy là người khai thác thành công xu hướng meme Internet khi tung ra hàng loạt các ca khúc mạng và thu nhận được những thành công bất ngờ. Gần hơn sau này, Thái Trinh - cô bạn tuổi teen chơi guitar và hát tiếng Anh mượt mà - được công chúng biết đến khi các ca khúc lan truyền rộng rãi trên mạng. Tên tuổi của Thái Trinh bước ra khỏi những không gian âm nhạc nhỏ hẹp của các quán cà phê. Mới đây, cô bạn tóc xù này còn đoạt được hai giải thưởng của Bài hát Việt 2011.
 |
|
Những ca khúc nhép của Don Nguyễn từng tạo nên cơn sốt trong giới trẻ. |
Những hình thức meme clip khác cũng được cư dân mạng tận dụng. Hiện tượng Don Nguyễn với các clip hát nhép, kịch nhép cũng gây sóng gió một thời gian. Clip chế phim cũng từ đó xuất hiện nhiều hơn, trong đó nổi bật nhất là "Duy Khiêm Ngố" đã làm cho cả rừng người trên mạng truyền tay nhau cười nghiêng ngả. Những ca khúc nóng hổi đề cập đến các sự kiện xăng tăng giá, thái độ sát nhân của Lê Văn Luyện, bản rap Tau thích mi, clip Mai Quốc Việt nhại giọng nhiều ca sĩ.... từng gây xôn xao dư luận. Với sự tiếp sức của mạng xã hội, đặc biệt là Facebook và các trang mạng của giới trẻ, xu hướng meme clip lại càng "có đất" để phát triển.
Meme ảnh - chưa bao giờ thịnh hành hơn
Cũng như meme clip, meme ảnh là những hình ảnh được sử dụng như một trào lưu và lan truyền rộng rãi. Dân mạng quốc tế chơi meme ảnh bắt đầu từ năm 1996, với hình ảnh chú nhóc nhảy (baby- cha -cha). Tuy nhiên, trào lưu Internet meme mới mở rộng khoảng 5 năm trở lại đây. Và đến giờ, nó đã lan khắp cộng đồng mạng.
Trong cộng đồng meme ảnh thì "meme faces" đã khá thịnh hiện nay. "Meme faces" chỉ các khuôn mặt biểu lộ những cảm xúc khác nhau được vẽ bằng các nét đơn giản. Thời gian gần đây, nhiều bạn trẻ đang chạy theo trào lưu rage comics - những khuôn mặt biểu lộ cảm xúc được quy ước chung cho cộng đồng mạng. Từ đó, mọi người có thể truyền tải những câu chuyện, thông điệp, thái độ... về nhiều vấn đề trong cuộc sống.
 |
|
Phong trào chế Doremon đang rất thịnh hành trong giới trẻ. |
Meme ảnh đầu tiên ở Việt Nam được nhiều cư dân mạng thừa nhận là tranh biếm họa Nguyễn Tử Quảng - Tổng giám đốc công ty an ninh mạng BKAV. Đây là thái độ của nhiều người sau những phát ngôn được cho là gây sốc của vị "hiệp sỹ công nghệ thông tin" này. Tiếp đó là "thần gió" Tam Linh, Nguyễn Tử Vương... ngay cả các ca sĩ Vũ Hà, Bảo Thy, Đàm Vĩnh Hưng... cũng trở thành đề tài châm biếm bằng tranh của cộng đồng mạng. Tuy nhiên, để gọi là meme thực sự thì phải gần đây, khi phong trào Doraemon chế sôi nổi hơn bao giờ hết người ta mới bắt đầu biết đến loại hình này.
Internet meme - nếu được sử dụng một cách có chủ đích, là một cách thức truyền thông quảng bá vô cùng hiệu quả. Chẳng hạn sự thành công của các nhân vật Idol như ca sĩ Uyên Linh, Mai Hương của Việt Nam Idol, "Giáo sư Xoay" của chương trình Hỏi xoáy đáp xoay... Một số nhân vật của chương trình Viet Nam Got's Talent cũng đang được xây dựng hình ảnh thông qua meme clip. Bên cạnh đó, nó có tác dụng xây dựng hình ảnh, giúp bạn trẻ khẳng định bản thân khi tham gia một cộng đồng náo đó dù chỉ là trên mạng. Ngoài ra, các meme cũng đáp ứng nhu cầu giải trí, chia sẻ, bày tỏ quan điểm một cách khéo léo, độc đáo và nhanh chóng.
Theo Sinh viên Việt Nam