Thông thường, những quốc gia phát triển có thể triển khai nguồn lực một cách nhanh chóng và linh động ứng biến nhằm đối phó với khủng hoảng y tế. Nhưng ở thời Covid-19, nhiều nước đã không thực hiện tốt điều này. Trong khi đó, các nước nghèo hơn lại có vẻ chống chọi hiệu quả với đại dịch, theo đánh giá của New York Times.
Tại châu Âu, Covid-19 tấn công mạnh mẽ tới Anh , Pháp và Italy - ba trong số bốn nền kinh tế lớn nhất châu lục.
Những nước nghèo châu Âu đang thận trọng mở cửa nền kinh tế trở lại, và điểm chung là từng trải qua những khó khăn trong quá khứ gần. So với những gì mà người dân những nước này trải qua, việc hạn chế ra khỏi nhà có vẻ nhẹ nhàng. Các quốc gia Đông Âu như Hy Lạp hay Croatia dường như "lạc quan" hơn khi đối mặt với nghịch cảnh.
Ở Croatia, nhiều người trải nghiệm việc ở nhà khi tiếng còi hú ầm ĩ hàng tuần trong cuộc xung đột ở ở Balkan vào những năm 1990. Tại Hy Lạp - nơi cuộc khủng hoảng nợ cách đây một thập kỉ - cảnh thất nghiệp không còn là thứ gì đó xa lạ.
Thận trọng ra khỏi nhà sau nhiều tuần ở cùng vợ và 2 con gái nhỏ, Ive Morovic - thợ cắt tóc 45 tuổi ở thị trấn ven biển Zadar của Croatia - hồi tưởng về những ký ức về cuộc chiến đấu những năm 90. Khi ấy, ông từng chạy lên đỉnh đồi để phát báo động không kích.
"Năm ấy, tôi vẫn là một đứa trẻ. Tôi đang chơi bóng và nhìn thấy pháo cối rơi từ trên trời xuống", ông chia sẻ. Morovic tin rằng, tinh thần tập thể và việc tuân thủ kỷ luật của người dân Croatia trong đại dịch là di sản từ những năm chiến tranh.
"Mọi người giờ đây rất lo lắng và kỷ luật mà chúng tôi tuân thủ đã giúp chúng tôi đứng vào hàng, tạo ra sự đồng lòng", Morovic nói.
Các học giả tại ĐH Oxford (Anh) đã phát triển công cụ đo lường và xếp hạng sự quyết liệt trong các biện pháp chống dịch tại nhiều quốc gia. Theo thang điểm của Oxford, Croatia là một trong những nước có biện pháp nghiêm ngặt nhất thế giới. Nước này ghi nhận 86 ca tử vong, tỷ lệ ở mức 2,1 trên 100.000 người. Trong khi đó, bang New York của Mỹ có tỷ lệ tử vong lên tới 137/100.000 người.
Nhìn chung, các quốc gia Đông Âu thực hiện nghiêm ngặt hơn so với các nước Tây Âu trong việc đối phó dịch, theo Thomas Hale - Giáo sư tại Trường nghiên cứu chính phủ Blavatnik thuộc ĐH Oxford. Nhiều nước Đông Âu được quản lý bởi chính phủ trung hữu, vì vậy họ có xu hướng nghiêm khắc hơn trong việc triển khai và thực thi các biện pháp chống dịch.
"Croatia nằm ở mức cao nhất của thang đo độ nghiêm ngặt của chúng tôi", ông Hale nói. Ông nói thêm, có thể mọi người ở đây đồng lòng chống dịch và sẵn sàng chấp nhận các biện pháp khắc nghiệt.
Việc chống dịch quyết liệt cho phép Croatia bắt đầu nới lỏng hạn chế kể từ 27/4. Hy Lạp cũng dỡ bỏ phong tỏa một phần vào ngày 4/5. Các nước khác ở Đông Âu như Cộng hòa Czech hay Slovenia cũng áp dụng biện pháp phong tỏa nghiêm ngặt từ đầu và bây giờ dần trở lại cuộc sống bình thường.
Một khu chợ ở Prague, Czech vào tháng 4, sau khi chính phủ nới lỏng một phần hạn chế. Ảnh: EPA.
"Kiên cường" là từ mô tả những xã hội ở khu vực này của châu Âu - nơi các nhà hoạch định chính sách phải nỗ lực hỗ trợ cộng đồng sống trong vùng chịu ảnh hưởng thiên tai hoặc nghèo đói.
Giáo sư Frosso Motti-Stefanidi - giảng dạy tại Đại học Athens (Hy Lạp) - cho hay đặc điểm này được định nghĩa rõ nhất khi một cá nhân hoặc xã hội tiếp tục sống ổn, bất chấp việc phải trải qua nghịch cảnh lâu dài.
Trong bối cảnh của đại dịch, bà Frosso cho hay, kiên cường là không đủ để lý giải tại sao một quốc gia ứng phó với khủng hoảng tốt hơn những nước khác. "Kết quả tích cực là dựa trên việc người dân tin rằng các biện pháp mà chính phủ áp dụng là phù hợp, dẫn tới lòng tin vào nhà nước và sự sẵn sàng hợp tác. Sự kiên cường và nghiêm khắc đi đôi với nhau khi đối đầu với đại dịch", bà nói.
Hy Lạp được khen ngợi trong công cuộc chống lại Covid-19 hiệu quả "như có kỳ tích". Nước này ghi nhận 151 ca tử vong, tương đương tỷ lệ 1,4 trên 100.000 dân. Giáo sư Motti-Stefanidi tin rằng cách yêu cầu thẳng thắn và thuyết phục của chính phủ đã thúc đẩy người dân tuân thủ các quy tắc phong tỏa.
Từng đối mặt với cuộc khủng hoảng kinh tế châu Âu, người dân Hy Lạp dường như không còn lạ lẫm khi cuộc sống trở nên khó khăn.
"Năm 2008, khi Lehman Brothers phá sản tôi phải mất ba năm để gây dựng lại công việc kinh doanh của mình", Eleni Apostolidi - chuyên gia trị liệu ở Athens cho biết. Bà nói thêm: "Sau cuộc khủng hoảng nợ của Hy Lạp, tôi gần như không có việc làm trong vòng ba năm và phải nỗ lực để nuôi sống gia đình".
Bà Apostolidi có một cậu con trai 15 tuổi và cần chăm sóc cha mẹ cũng như họ hàng cùng tòa chung cư của họ. Nhưng bà tỏ ra lạc quan khi đối mặt với "thảm họa" mới này. "Chúng tôi trải qua nhiều điều, chúng tôi đã trở nên rắn rỏi hơn. Tôi nghĩ rằng mọi thứ có thể gây dựng lại. Những khó khăn từ cuộc khủng hoảng tài chính và giờ đây chúng tôi càng trở nên kiên cường", bà nói.
Tại Croatia, ông Morovic nói rằng mình tin tưởng đất nước đang trên đà không chế được đại dịch ngay cả khi vừa mở cửa trở lại. Nhưng ông cho hay mình sẵn sàng tuân thủ lệnh phong tỏa nếu virus quay trở lại. "Chúng tôi truy tìm được nhóm có nguy cơ cao. Chúng ta cần đảm bảo họ được cách ly để đảm bảo an toàn khi những người trẻ tuổi trở lại làm việc. Nếu Coivid-19 quay trở lại lần nữa, chúng ta vẫn cần phong tỏa", ông nói.
>> Xem thêm: Hy Lạp được khen đối phó với Covid-19: Giống như có 'kỳ tích'
Huyền Anh (Theo New York Times)
