Cách Hà Nội khoảng 160 km, khu bản tồn thiên nhiên Pù Luông là nơi sinh sống của cộng đồng người dân tộc Thái, Mường. Theo tiếng Thái, Pù Luông có nghĩa là đỉnh cao nhất của làng. Pù Luông nằm phía tây bắc tỉnh Thanh Hóa, có diện tích 17.662 ha, gồm rừng rậm, suối thác lớn nhỏ, hang động và núi non xen lẫn những bản làng yên bình và ruộng bậc thang xanh rì mỗi mùa hè.
Đây là khu bảo tồn thiên nhiên nằm trên địa bàn huyện Bá Thước và Quan Hóa, tỉnh Thanh Hóa. Pù Luông cách Hà Nội khoảng 4 tiếng di chuyển đường bộ. Phía bắc và đông bắc của Pù Luông giáp các huyện Mai Châu, Tân Lạc và Lạc Sơn của tỉnh Hòa Bình. Du khách có thể tới Pù Luông bằng xe máy, ôtô tự lái hoặc xe khách.
Từ Hà Nội đi theo hướng quốc lộ 6 qua Mai Châu, Hòa Bình rồi theo quốc lộ 15 C đến Co Lương, Đông Điểng là tới Pù Luông hoặc theo đường Hồ Chí Minh, qua Cúc Phương, rồi Cẩm Thủy sau đó theo hướng cửa khẩu quốc tế Na Mèo. Nếu từ TP Thanh Hóa, du khách cũng chạy đường mòn Hồ Chí Minh.
Hiện nay, nhiều điểm lưu trú bán combo gồm xe di chuyển khứ hồi Hà Nội - Pù Luông và phòng nghỉ giá từ 800.000 đồng một người một đêm. Ngoài ra, khách đi theo nhóm có thể thuê xe riêng trọn gói hoặc đón ôtô khách giá 300.000 đồng một người vé khứ hồi, xe chất lượng cao hơn giá khoảng 500.000 đồng.
Khi đến Pù Luông, du khách đến các điểm tham quan, các bản làng bằng xe máy, xe đạp hoặc trekking. Rất nhiều điểm lưu trú cung cấp những dịch vụ này kèm hướng dẫn viên.
Hiện homestay, nhà nghỉ, resort ở Pù Luông ngày một nhiều hơn nhưng vẫn đảm bảo cảnh quan môi trường khu bảo tồn thiên nhiên và phát triển du lịch sinh thái. Với người yêu thiên nhiên và thích tìm hiểu văn hóa bản địa, du khách có thể chọn nghỉ tại nhà dân, homestay nhà sàn bản Kho Mường, Kịt, Hiêu... giá từ 100.000 đồng một đêm.
Bên cạnh đó, du khách thích nghỉ dưỡng sang chảnh cũng có nhiều lựa chọn lưu trú tại các resort như Pù Luông Retreat, Pu Luong Eco Garden, Pù Luông Natura, Ciel del Puluong, Pu Luong Tree House, Pu Luong Hillside Lodge... giá từ 300.000 đến hơn 1.000.000 đồng một đêm. Những nơi này có phòng nghỉ rộng rãi, bể bơi vô cực, tiểu cảnh xinh xắn, view ngắm lúa siêu đẹp... Do gắn với du lịch sinh thái, thường các resort không có tivi, điều hòa... tuy nhiên phòng ốc luôn sạch sẽ, thoáng mát, đủ tiện nghi cơ bản.
Nằm trên cung đường từ Mai Châu tới Pù Luông, Son Bá Mười là 3 bản vùng cao thuộc xã Lũng Cao, huyện Bá Thước, có khí hậu ôn hòa, nhiệt độ 18 - 22 độ C. Nơi đây khá biệt lập với bên ngoài nên đến nay còn lưu giữ nhiều tập tục của người Thái cổ, nhà sàn truyền thống mang nhiều nét đặc thù của dân địa phương. Vượt qua những con dốc cao và khúc khuỷu, du khách dừng chân ở Son Bá Mười sẽ được tận hưởng nhịp sống thanh bình giữa khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ.
Đi sâu hơn vào vùng lõi khu bảo tồn Pù Luông, bản Hiêu nổi tiếng với thác Hiêu có dòng nước trong và mạnh, chảy thành nhiều tầng lớp thu hút du khách tới tắm mát. Dưới chân thác là những "bể tắm" tự nhiên, nước trong suốt, mát lạnh mùa hè và ấm mùa đông. Ngoài tắm thác, bạn cũng hãy ghé thăm đồi cọ, ruộng bậc thang, rừng nguyên sinh.
Cách Thác Hiêu khoảng 11km là khu Làng Tôm hoặc Suối Chàm, nơi có những cọn nước khổng lồ và trải nghiệm lênh đênh trên sông bằng chiếc bè kết bằng tre nứa. Thời gian tour chèo bè là 1 giờ, mỗi bè có thể chở 8 – 14 người, giá 50.000 đồng một người.
Ngoài ra, du khách đừng quên trải nghiệm đi bộ đường dài qua những ruộng bậc thang, đạp xe, đi bè tre du ngoạn trên sông... hay đơn giản là thư giãn, đọc sách và hít thở không khí trong lành
Đỉnh Pù Luông cao khoảng 1.700 m, là một trong những đỉnh núi dân trekking yêu thích chinh phục vì đường lên núi khá dốc với nhiều đoạn hiểm trở, quanh co. Mất khoảng 6 tiếng trong điều kiện thời tiết tốt để leo tới đỉnh Pù Luông. Đứng trên đỉnh Pù Luông, bạn có thể chiêm ngưỡng trọn vẹn phong cảnh nên thơ của núi rừng, cánh đồng, thung lũng ở dưới chân núi.
Du khách có thể dựng trại trên đỉnh để ăn uống nghỉ ngơi qua đêm hoặc mang theo đồ ăn trưa, giữa chiều trở về nghỉ tối ở bản Đôn. Khi leo núi nên mặc quần áo dài, mũ, giày leo núi, thuốc chống muỗi, vắt, nước uống, đồ ăn chống đói... Nếu chưa có nhiều kinh nghiệm leo núi, các khu nghỉ cũng cung cấp tour riêng đi trong ngày hoặc 2 ngày 1 đêm.
Bản Đôn là nơi tập trung đông người Thái sinh sống. 2 - 3 năm trở lại đây, khách du lịch trong và ngoài nước đến với bản Đôn ngày một nhiều. Bản có không gian yên bình, cảnh quan thiên nhiên hoang sơ với nhiều đặc sản hấp dẫn như: măng rừng, vịt, lợn rừng, gà đồi, rau bí, ngọn su su...
Bản Kho Mường và hang Dơi là những địa điểm hấp dẫn nhất ở Pù Luông mà du khách không nên bỏ qua. Đường vào Kho Mường tuy khó đi
vì dốc ngoằn ngoèo bên vách núi, bên vực sâu nhưng tới tận nơi ai cũng phải ngỡ ngàng vì vẻ đẹp ẩn mình của nơi này. Chỉ cần nhìn từ xa cũng có
thể thấy những mái nhà sàn, ruộng lúa, ngô trải rộng tít tắp cùng những dãy núi nhấp nhô bao lấy bản làng.
Đi bộ từ đầu bản xuyên qua cánh đồng lúa lớn tới gần cuối đường mòn là hướng vào hang Dơi hay hang Kho Mường. Những khối nhũ đá vôi được hình thành từ khoảng 250 triệu năm trước đã tạo nên hang động này. Đây còn là nơi trú ngụ của nhiều loài dơi. Càng đi sâu vào lòng hang, du khách sẽ thấy một khoảng không rộng lớn bao trùm bởi những khối nhũ đá hình thù kì lạ.
Chợ phiên Phố Đòn diễn ra vào thứ 5, chủ Nhật hàng tuần. Đến đây bạn không chỉ trải nghiệm phiên chợ vùng cao mà còn mua sắm đồ lưu niệm, sản vật địa phương và ăn uống đặc sản. Điểm đặc biệt là chợ vẫn còn hoạt động theo cách trao đổi hàng hóa ngang giá trị, ít khi thấy đòi thách, trả giá.
Đặc sản Pù Luông phải kể tới vịt Cổ Lũng. Thịt vịt nạc, chắc và thơm, được nướng bằng than, giá 450.000 đồng một con đủ cho 3 - 4 người ăn. Bên cạnh đó, bạn có thể đặt chủ nhà nghỉ các món như ốc đá, gà đồi, vịt suối nướng, lợn rừng quay, măng chua, măng đắng, canh rau ngót rừng, cơm lam, nộm hoa chuối...
Ngày 1: Son Bá Mười - Bản Hiêu - Thác Hiêu
Ngày 2: Leo đỉnh Pù Luông - Bản Đôn
Ngày 3: Bản Kho Mường - Hang Dơi - Chợ Phố Đoàn
Khánh Trần
