Cách đây ít ngày truyền thông Nhật Bản chia sẻ câu chuyện về tuyến tàu cao tốc Tsukuba Express, nối giữa 2 địa danh là Tokyo và Tsukuba. Đích thân người quản lý tuyến tàu đã đăng đàn xin lỗi công khai các du khách đi tàu vì để xảy ra việc đoàn tàu khởi hành sớm hơn so với giờ quy định… 20 giây.
Chuyến tàu đó không bị trễ, nó chỉ xuất phát sớm hơn lịch trình chưa đầy nửa phút. Không có hành khách nào phàn nàn, tuy nhiên lời xin lỗi vẫn được người có chức trách đưa ra. Trong thông báo tạ lỗi với khách hàng, đại diện tuyến tàu viết: “Đây là lỗi của chúng tôi vì đã không kiểm tra đủ thời gian khởi hành và đã thực hiện chuyến đi sớm hơn so với thời gian quy định”.
Họ cũng đưa ra những bằng chứng chứng minh việc khởi hành sớm chuyến tàu đó nguy hiểm và đáng bị chê trách đến mức nào. Theo đó, việc kiểm soát giờ khởi hành và đường đi được thực hiện bởi hệ thống máy tính. Việc khởi hành sớm có thể ảnh hưởng xấu tới lộ trình của các tuyến tàu khác và sẽ trở thành “cơn ác mộng” của những hành khách khác vào giờ cao điểm.
Tại Nhật Bản, quốc gia có nền văn hóa khá nghiêm khắc tại châu Á, “xin lỗi” không đơn thuần là việc nhận lỗi sai về mình mà còn là cách thể hiện trách nhiệm của bản thân với sai lầm đó mà không muốn đổ lỗi cho ai khác.
Khi chủ động nói lời xin lỗi và thể hiện bằng hình thức đứng nghiêm, gập thấp người và cúi đầu, người được xin lỗi sẽ có cảm giác mình được tôn trọng và sẵn sàng bỏ qua sai lầm.
Tại Nhật Bản, việc cúi đầu xin lỗi không chỉ là thói quen văn hóa ứng xử mà nó đã trở thành một phẩm cách đáng trân trọng. Việc cúi đầu xin lỗi không thể hiện sự khiếp nhược, mà đó lại là cách họ thể hiện sự cao thượng, dám nhận lấy sai lầm về mình và tự nâng cao vị thế của bản thân.
Nhiều ví dụ thực tế đã chứng minh, không phải các nhân viên, mà chính những người đứng đầu, người lãnh đạo của một tập thể, công ty hay cơ quan nhà nước mới là người thường xuyên đứng ra xin lỗi người dân. Theo một thống kê của JR Central, mỗi năm công ty đường sắt của Nhật Bản đã để xảy ra việc chậm trễ trung bình là 0,9 phút/chuyến, bao gồm cả sự chậm trễ không kiểm soát được do thiên tai. Người đứng đầu ngành đường sắt theo thông lệ hàng năm sẽ công khai xin lỗi hành khách trên cả nước qua các phương tiện truyền thông.
Trong sự cố nổ nhà máy điện hạt nhân Fukushima, khi còn chưa tìm ra được nguyên nhân, giám đốc công ty điện lực Tokyo đã đứng ra nhận trách nhiệm và xin lỗi. Lãnh đạo đơn vị này cúi đầu trước toàn thể người dân và phóng viên trong một buổi họp báo và thừa nhận họ đã đánh giá quá thấp mức độ thiệt hại có thể gây ra bởi trận động đất và sóng thần.
Năm 2011, tập thể lãnh đạo tập đoàn Sony đã đồng loạt cúi đầu xin lỗi khách hàng tại một buổi họp báo vì việc để cửa hàng online của họ bị hack dẫn đến làm chậm trễ việc truy cập của người sử dụng.
Cựu thủ tướng Nhật Bản Taro Aso từng đăng đàn xin lỗi và nhận trách nhiệm trước người dân vì hành vi ngủ gật của Bộ trưởng Tài chính nước này tại một cuộc họp báo ở hội nghị G7. Người đứng đầu quốc gia đã nhận ngay lỗi về mình bất chấp đó chỉ là một hành vi thiếu lịch sự của cấp dưới, một việc khá lạ lẫm ở các quốc gia khác.
Trọng Đạt (Theo QZ)